KÖPEKLERDE PARVO VİRÜS -COLİTİS (KANLI İSHAL) İN BELİRTİSİ VE TEDAVİSİ
İshal katı olmayan dışkı, Colitis ise sıklıkla kanlı,ishal halinde dışkılama oalarak tanımlanır.Dışkı içindeki materyaller kalın bağırsaktan çok hızlı geçtiklerinde suyun emilmeye vakti olmaz. bu ishale neden olur. çeşitli ishal tipleri ve nedenleri vardır. en yaygın neden , köpeğinizin yememesi gereken bir şey yediğinde gerçekleşen ‘besinsel bozulma’dır.besinsel bozulma örnekeri;yabancı cisim,sabun,bozuk yemekler v.s dir. Fakat ayırt edilmesi gereken konu şudur; İSHAL bir hastalık değil. bir semptomdur .Halk arasında köpeklerde Kanlı ishal olarak bilinen Parvoviral enteritis te genel bir tanımlamadır.Halbuki kanlı ishal görülmesi demek sadece parvo viral enteritis olacağı anlamınıa gelmemektedir.Kanlı ishale neden olabilecek başlıca nedenler aşağıdaki gibidir.
Colitis ( Kanlı İshal ) in başlıca nedenleri ; Viral , Bakteriyel,Protozoal,Parazitik ve Otoimmun enfeksiyonlar olarak sıralanabılir.
Viral Nedenler; Köpeklerde en yaygın olarak görülen viral nedenler canina Parvo Virüs ( KANLI İSHAL ) ve coronavirüslerdir.Bunlar köpekler arasında sulu ve kanlı ishale neden olarak bağırsaklarda şiddetli yangıya yol açan bulaşıcı viral hastalıklardır.Her zaman ateş ve kusma ile birlikte görülürler.genelde belirtisiz seyretmezler. Yavru Kangal köpeklerinizde su takviyesi yapılmazsa kolaylıkla su kaybına uğrar.Beş ayın altındaki Kangal yavrularında ölüm oranı yüksektir.İyi bakım ve besleme koşullarının olmaması da buna etkendir.Aşıları vardır ve YAVRU döneminde köpeklerinize yaptırmanız durumunda koruyuculuğu fazladır.Acil olarak Veteriner Hekiminize başvurmanız gerekmektedir.
Köpeklerde ilk kez 1970 yılında saptanmıştır. Etken Parvo Virüs tür.Virüs dna lı bir virüstür.Virüs intestinal ve miyocard gibi çabuk bölünen hücrekerde kolayca artış gösterebilmektedir.Virüs ; suluklarda , yemliklerde,yerlerde 5 ay ve daha fazla canlı kalabilmektedir.
PARVO VİRÜS İNSANLARA BULAŞMAMAKTADIR. Yavru Kangal Köpekerinizde enfeksiyon oluşmaması için aşı çok önemlidir ve tek koruyuculuk aşı ile mümkündür. Yavru Köpeklerde KARMA aşının 3 doz olarak yapılması parvo virüsün önlenmesinde tek yöntemdir.
Özellikle 1 Yaşın altındaki Kangal Köpeklerinde ve diğer köpeklerde aynı şekilde duyarlılık fazladır.ve yurt dışından gelen köpeklerde yoğun olarak görülebilir.Virüs akut seyirlidir.özellikle köpeğin yaşının ileri olması ve teşhisin erken yapılması hastalığın tedavisini kolaylastırır. Virüs özellikle dışkı ile saçılmaktadır ve sindirim ve inhalaston yoluyla bulaşmaktadır. Klorak kullanımı dezenfeksiyonda etkili bir yöntemdir..Belirtiler ; Kusma,Ateş,İshal,Depresyon,İştahsızlık,Kusmada özellikle az miktarda berrak safra ile karışık,sarımsı renkte. Dışkılama kötü kokulu ve koku karakteristiktir.Dışkıda kan yoğun miktarda görülmektedir.Kusma genellikle ilk belirtidir.İlerlemiş olgularda dehidrasyon görülmektedir.Gözlerde akıntı ve canlılığın azalması, ağız içi mukozolarda kansızlık belirtileri görülmektedir. 6-20 haftalık köpeklerde aniden başlayan şiddetli kusma ve İshal Parvo Virüsü akla getirir.12 haftadan küçük köpeklerde şiddetli seyreder. Labaratuvar yöntemleri kesin teşhis için tercih edilmektedir.Yavru Kangallarınızda özellikle annenin aşılı olması ,yavruda 45 gün koruyucu etki yapmaktadır.Ülkemizde Parvo Virüs yoğun olarak görülmektedir. özellikle büyük şehirlerde yoğun olarak görülmektedir.Sıvı elektrolit kaybını dengelemek ve önlemek için ,kanama , vitamin tedavileri ve gerekli tedavileri için ,hemen veteriner hekiminize başvurunuz.
Tedaviler yaklaşık 4-16 gün arasında sürmektedir.tedaviye ısrarla devam edilmesi ve tedavinin bırakılmaması önemlidir.tedavi Kangal yavru veya köpeğiniz yemek yemeye başlayana kadar sürmelidir.
BAKTERİYEL NEDENLER ; Yememesi gereken şeyleri yiyen yavru köpeklerde, bağırsakta bakteriyel enfeksiyonlar oldukça yaygındır.Salmonella en yaygınlardırı. Kötü yiyecekler ,kalitesiz mamalar v.s , çiğ tavuk eti ve hayvan dışkılarında bulunur Bu enfeksiyonlar Kusma ,Ateş,Şiddetli karın ağsırı ve koyu renkli kanlı dışkı ile birlikte görülür.Antibiyotik ve sıvı takvıyesi tedavisi şarttır.bu enfeksiyonlar köpekeler arasında , viraler kadar bulaşıcı değildir.Ancak salmonella zaanos insana geçebilenkarakterli bir enfeksiyon olduğu için, insan yiyeceklerinin temasa gecmemesine ve bulaşmamasına büyük dikkat edilmelidir.
PROTOZOAL İSHAL; En yaygın görülebilen protozoal ishal Giardiasis ve coccidiosis tir. Bu küçük organizmalar yangı ve mukoz sekresyonuna neden oldukları için ince ve kalın bağırsaklarda çoğalır. Yavru köpeklerde haftalar hatta aylar boyunca süren yumuşak ,mukuslu ya da ishal gözlemlenir. Giardiasis dışardaki su kaynaklarında sık rastlanır .Vahşi hayvan ve su kuşlarının dışkıları da ayrıca protozoanın enfekte edebilen safhasını taşır.pek çok köpek enfekte kuş ve vahşi hayvan dışıkısı yiyerek hastlığı kaparCoccidiosis pek çok köpeğin birlikte bakıldığı yerlerde göslenir.enfekte dışkıyla geçer.Protozoal enfeksiyonların tedavısi anti-protozoal ilaçlarla yapılır.engelemek için dış su kaynaklarından su içmemesi ve vahşi hayvan dışkılarından uzak durması gerekir.
PARAZİTİK İSHAL; Kangal yavru köpeklerdeki ishalin belki de en büyük nedeni iç parazitlerdir.Araştırmalar sonucnda doğan yavruların %80 ninin solucan denen parazitlerle birlikte doğduğunu ortya koymuştur.birbirnden farklı birkaç solucan vardır.,Çoğu solucan sulu,koyu renkli ve pis kokulu dışkılamaya neden olur. ilerleyen safhalarda kan da gelir.Her solucan için ayrı ayrı ilaç mevcuttur. bundan dolayı ,doğru tanı ve tedavi büyük önem taşır. neden olan ajanlar, Kamçılı solucan,kancalı solucan,yuvarlak solucanlardır.
Sonuç olarak ishal vakaları basit bir besleme düzeni hatasına bağlı olabileceği gibi , viral veya saydığımız ciddi nedenlerden de kaynaklanabilir.Bu yüzden ishal vakalarında vakit kaybetmeden Vteriner Hekiminiz ile irtibata geçmeniz ve erken müdahale köpeğinizi kurtarmanıza sebep olacaktır.
OTTOİMMUN İSHAL; Ottoimmun ve alerjik hastakıklar köpeklerde şiddetli ishale neden olabilir.en sık tanısı konan iki hastalık besin alerjileri ve Lymphcytic – Plasmactic enteristir. Besin alerjisi köpek alerjisi olduğu bir maddeyi yediğinde gerçeklesir. Lymphcytic – Plasmactic enteris ise sindirim bozulduğu ve enflamasyonun başladığı bir durumdur.iki bozuklukta sindirimde azalmaya ,yağlı koyu renklı ishale ,kilo kaybına ve aşırı gaza neden olur. en fazla etkilenen ırk Alman çoban köpeği ve Basenjidir.Hastalanan yavrular 4 veya5 aylıkken farkedirlir durumda zayıftır. iyi yemelerine ragmen kilo alamazlar.Dışkıları yağı ,yumuşak ve koyu renklidir.test edildiğinde bu köpeklerin çoğunun soya,mısır ya da diğer besin gruplarına da alerjileri vardır.alerjik köpekler için kuuz ve pirinç diyetleri mükemmel sonuç vermektedir.Hastalık genellikle iyileşmesine rağmen bu köpkeler asla ideal kilolarına ulaşamaz. neden olan ajanlar şeritlerdir.
KUSMA OLMADAN SEYREDEN İSHALLER
- Köpeğinize yiyecek vermeyin,su kaybından köpeğinizi korumak için bol miktarda su vermeniz gerekmektedir.
- Köpeğinizin ishal durumu 24 saatten uzun sürerse ve kan görmeniz durumunda muhakkak veterinerinizi aramalısınız.
- Aradan 12 saat geçtikten sonra küçük parçalar halinde pirinç lapası ve yağsız tavuk eti verin. bu diyeti dışkı normale dönünceye kadar devam ettirin.
İSHAL DURUMUNDA AŞAĞIDAKİLERİ İZLEYİNİZ;
- İshali fışkırtarak yapıyorsa
- İshali ağrılı bir şekilde yapıyorsa
- İshali kanlı ya da sümüksü olmayan yapıda ise
- İshalle birlikte inatçi bir kusma var ise
- Köpekte deri yukarı çekilip bırakıldığında yerine dönmüyorsa ya da geç dönüyorsa su kaybı var demektir.
- Sıkıntı, depresyon, zayıflık hali var ise
- Köpeğinizin ateşi yükselmişse ve özellikle köpeğiniz yavru ise acil olarak veteriner hekiminize götürmeniz gerekmektedir.
İshal 2 günden fazla sürerse veteriner hekiminizi 24 saat içerisinden görmeniz gerekmektedir.
HAFİF DERECE KUSMA İLE SEYREDEN İSHAL;
- 12 saat boyunca su ve yiyecek vermeyiniz
- Köpeğe yalaması için küçük buz parçaları ya da sat başı maden suyu sodası verin (küçük köpekleri bir çay kaşığı ,büyük köpeklere bir çorba kaşığı) verilebilir.
- Kusma durduğu zaman köpeğinize küçük miktarlarda tavuk eti ve pirinç lapası verebilirsiniz. az miktarda belirgin aralıklarda su da verebilirsiniz.eğer fazla miktarda kusma yoksa iki saat sonra yine yemek verebilirisiniz.
- tedaviyi dışkı normale döünce ye kadar sürdürün daha sonra her zamanki gibi beslenme alışkanlığınıza dönebilirsiniz.
CANİNE DİSTEMPER( GENÇLİK HASTALIĞI )BELİRTİSİ VE TEDAVİSİ
Hastalığın Etkeni Nedir?
Köpeklerde yüksek derecede bulaşıcı hastalığa yol açan morbili virüsdür.
Hastalıkta Bulaşma Nasıl Olur?
Bütün vücut artıklarıyla, özellikle de dışkıyla bulaşır. Hastalığı atlatanlar bir kaç hafta daha virüsü yayarlar.
(Eğer evde gençlik hastalığından ölen bir yavru varsa, dezenfeksiyon işleminden emin olmadan yeni yavru alınmamalıdır.)
Hastalığın Gelişimi Nasıldır?
Hastalık genellikle 3-5 aylık yavrularda ortaya çıkar. Virüs alt solunum yolları ve bağlı lenf bezlerindeki makrofajlarda çoğalır. Çoğalan virüs hızlı bir şekilde epitel dokuya ve merkezi sinir sistemine yayılır.
Genç veya bağışıklık sistemi gelişmemiş yavrularda merkezi sinir sistemi zarar görür ve akut encephalomyelitis gelişir.
Biraz büyümüş veya bağışıklık sistemi gelişmiş yavrularda hastalık nonsüpratif encephalomyelitis olarak gelişir.
Yaşlı ve bağışıklık sistemi gelişmiş hastalarda bağışıklık sistemine bağlı kronik prograsif encephalomyelitis gelişir.
Hastalık değişik formlarda görülür.
- Göz formu
- Solunum formu
- Deri formu
- Sindirim formu
- Sinirsel form
Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
Bazen hastalık belirgin bir semptom göstermez ve hastalığı ilk aşamada tespit etmek güçleşir.
Hastalık genellikle
40-42 C ateş ,
Kilo kaybı,
Depresyon ve hafif akıntılı conjunktivit gibi belirtilerle başlar.
Bu dönemde genellikle sadece göz formu ve nadirende sindirim formu görülür.
Hastalığın sistemik enfeksiyon halinde olduğu durumlarda,
Ateş genelde vardır fakat farkedilmeyebilir.
Burun ve göz akıntıları başlangıçta temiz gibidir fakat gün geçtikçe bu akıntılar iltihaplanır.
Önce kuru bir öksürük vardır fakat zaman geçtikçe şiddetlenir ve kraşelenir.
Depresyon
Kilo kaybı
Su kaybı
İshal ve kusma
Bağırsak düğümlenmesi görülebilir.
Bu dönemde genellikle göz, akciğer ve sindirim formu birlikte görülür.
Hastalığın sinirsel belirtilerle görülen formunda,
Genellikle sistemik hastalığın geçmesinden 2-3 hafta sonra başlar. Hastalığın belirtileri,
Yürüme, dönme ve hareketlerde zorluk
Nöbetler
Uyarılara karşı aşırı duyarlılık
Davranış değişiklikleri
Kısmi veya genel felç
Ağız, göz kapakları, dudaklarda ve ayaklarda ritmik titremeler
Burunda ve ayak tabanlarında epitel kalınlaşmaları ( hyperkeratosis ) görülür.
Bu dönemde sinirsel ve deri formu beraber görülür.
Hastalıktan Nasıl Korunulur?
Aşılama en önemli önlemdir
Dişi köpeklerin çiftleştirilmeden önce aşılanmaları maternal antikor seviyesini yükseltir.
Dolayısıyla doğum sonrası yavrunun korunması daha kolay olur.
Hamile hayvanlarda zayıflatılmış gençlik hastalığı aşısı yapılmaz.
Bazen hastalığa yakalanan yavrularda hastalığın ilk 5 günü içinde aşılama yapılırsa hastalığın tedavisine yardımcı olmak açısından faydalı olabilir.
Maternal antikor seviyesi düşmedikçe aşılama faydasızdır. Bu yüzden en az 3 hafta ara ile 2 hatta 3 aşılama yapılmalıdır.
Gençlik hastalığına karşı yapılan aşılama yüksek ateşli (40 C) ve bağışıklık sistemi zayıf yavrularda uygulanmamalıdır.
Sonuç
Hastalık yüksek oranda öldürücü bir hastalıktır. Genelde hastanın bu hastalıktan özellikle sinirsel form ortaya çıktıktan sonra kurtulması zordur. Kurtulanlarda da kalıcı sakatlıklar olabilir. Hasta mümkün olduğu kadar destek tedavi ile desteklenmeli ve zaman kazanmaya çalışılmalıdır. Çünkü zaman geçtikce hastanın hayatta kalma şansı nispi olarak yükselir. Ancak bu durum sinirsel form için pek geçerli değildir. Fakat yinede nörolojik bozuklukların ilerlediği ve hastanın yaşam kalitesinin çok düştüğü durumların dışında ötanazi (uyutma) önerilmez Bu hastalığı yaşamamak için yapılması gereken en önemli şey, bilinmeyen yerlerden yavrular alınmamalı ve aşılamaya dikkat edilmelidir.
KÖPEKLERDE -RABİES (KUDUZ) BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ
Hastalığın Etkeni Nedir?
Hastalık etkeni rhabdovirüsdür. Davranış değişikliği, ilerleyen zamanda felç oluşan ve bütün sıcakkanlı hayvanlarda ölümle sonuçlanan viral bir hastalıktır. Virüs dış ortamda çok kısa bir sürede ölür. Güneş ışığı, dejenfektanlar ve ısıya karşı çok dayanıksızdır.
Hastalıkta Bulaşma Nasıl Olur?
Kuduzda bulaşma hasta köpeğin ısırması veya tırmalaması ile olur. Sağlam deriye bulaşan salya kuduza sebeb olmaz. Ancak deri üzerinde yara ve berelere salya bulaşırsa mümkündür.
Hastalığın Gelişimi Nasıldır?
Kuduzda kuluçka süresi ısırılan bölgeye (beyine yakınlıkla doğru orantılıdır), bulaşan virüsün miktarına, virüsün hastalık yapma kabiliyetine bağlıdır. Virüs vücuda girdikten sonra dolaşım sistemine geçer ve periferal sinirler yoluyla merkezi sinir sistemine ulaşır. Burada çoğaldıktan sonra beyine ulaşır ve oradanda tükrük bezlerine geçer. Asıl hastalığı bulaştırma özelliğide bu evreden sonra başlar. Hastalığın virüs alındıktan sonra 3 hafta ile en fazla 6 ay arasında ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
1.Dönem
Genelde 2-3 gün bazende sadece bir kaç saat sürebilir.
Huzursuzluk, hayali nesnelere havlama, en küçük tahrikte bağırmaya başlama
Göz bebeklerinde genişleme
Göz kapakları ve göz reflexinde yavaşlama
Vücut ısısında hafif bir artış
2.Dönem
Genelde 1-7 gün sürer
Ses ve ışık uyarılarına karşı giderek artan bir tepki vardır.
Işıktan korkma, huzursuzluk
Sıra dışı cisimleri yeme
Saldırganlık (Canlı veya cansız nesneler olabilir.)
Kendi kendini yaralama olabilir
Kaslarda koordinasyon bozukluğu
Nöbetler
3.Dönem
Genelde klinik işaretlerden 2-10 gün sonra başlar ve 2-4 gün sürer
Sesin tonunda değişim
Yutma güçlüğü
Üçüncü göz kapağının aşırı büyümesi
Çene aşağı sarkar ve köpek çenesini kapatamaz
Salya akışı oldukça artar
Kafa ve boyunda felçler oluşur ve hemen sonrasında ölüm şekillenir.
Hastalıktan Nasıl Korunulur?
Hastalıktan tamamen kurtulabilmek için sahipli ve sahipsiz tüm hayvanların aşılanması gerekir. Kuduz şüphesi ile bakılan hayvanlar karantinaya alınarak gözlemlenmelidir. Kuduz şüpheli bir hayvan tarafından saldırıya uğrayan insanın hemen yapması gereken şeyler şunlardır.
Isırılan bölge hemen dezenfektanlar veya sabunla temizlenmelidir. Eğer saldırıya uğrayan kedi veya köpeğiniz ise veteriner hekiminize giderek kontrol ettirin ve gerekirse tekrar aşılatın.
Saldırıya uğrayan sizseniz ve saldıran hayvanı hiç tanımıyorsanız ve karantina için bulma şansınız yoksa doktorunuzla konuşarak aşıya başlayın
Eğer mümkünse saldıran hayvanı bularak yetkililere haber veriniz. Saldıran hayvan karantinaya alınarak 10 gün kontrol edilecek ve eğer kuduz değilse size haber verilecektir. Bu durumda aşı olmayı kesebilirsiniz. Ancak hayvan bulunamıyorsa veya karantina sonucunda kuduz tespit edilmişşe aşılamaya devam etmelisiniz.
Sonuç
Hastalığın ortadan tamamen kaldırılabilmesi için tüm sokak hayvanlarının kısırlaştırılması (kontrolsuz üremeyi önlemek açısından) ve aşılanması gerekmektedir.